Του Δημητρίου Καμπούρη
Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
Ειδικός επιστήμονας σε θέματα
χρηματοοικονομικής διοίκησης, επενδύσεων και εξυγίανσης επιχειρήσεων
Το άρθρο αυτό παρουσιάζει συνοπτικά τα αποτελέσματα ειδικής Έρευνας που πραγματοποίησε η Ομάδα Ερευνών της Εταιρίας, FinancialBusinessSystems Δρ. Δημήτριος Καμπούρης και Συνεργάτες. Το γενικότερο θέμα της Έρευνας ήταν η χρηματοοικονομική κατάσταση των επιχειρήσεων Ν. Θεσσαλονίκης
Μεταξύ των ειδικών θεμάτων που εξετάσθηκαν στην έρευνα ήταν και ο υπερδανεισμός και η υπερχρέωση των επιχειρήσεων. Η έρευνα έγινε σε ένα δείγμα 1.437 επιχειρήσεων με νομική μορφή Α.Ε. ή Ε.Π.Ε. για τον χρονικό ορίζοντα 2014-2016.
Το πληροφοριακό υλικό που χρησιμοποιήθηκε ήταν οι ισολογισμοί των τριών ετών της εξεταζόμενης περιόδου.
Ο υπερδανεισμός και η υποχρέωση είναι δύο συγγενείς έννοιες ωστόσο όμως έχουν διακριτό εννοιολογικό περιεχόμενο. Όπως επίσης το ίδιο ισχύει για τις χρεωμένες και προβληματικές επιχειρήσεις.
Η ποσοτικοποίηση ή καλύτερα η παραμετροποίηση των παραπάνω εννοιών μας δίνει το μέτρο και την ένταση των προβλημάτων των επιχειρήσεων που είναι αποτελέσματα της υπερχρέωσης και του υπερδανεισμού.
Οι αριθμητικές σχέσεις που προσδιορίζουν τις παραπάνω έννοιες και οι αντίστοιχοι ορισμοί των εννοιών μεταξύ των άλλων είναι:
1. Χρεωμένη επιχείρηση: Είναι η επιχείρηση της οποίας τα ιδία κεφάλαια είναι θετικά αλλά δεν υπερβαίνουν το 12% των απασχολούμενων κεφαλαίων.
2. Υπερχρεωμένη επιχείρηση: Είναι η επιχείρηση της οποίας τα ιδία κεφάλαια είναι αρνητικά
3. Υπερδανεισμένη επιχείρηση: Είναι η επιχείρηση τηςοποίας τα λειτουργικά κέρδη (EBITDA) δεν φθάνουν να καλύψουν τους τόκους.
4. Προβληματική (Υπερδανεισμένη): Η Επιχείρηση της οποίας ο τραπεζικός δανεισμός είναι μεγαλύτερος από το γινόμενο λειτουργικά κέρδη Χ 8
Το δείγμα των επιχειρήσεων που εξετάσαμε ήταν οι επιχειρήσεις που δημοσίευσαν ισολογισμό και αποτελέσματα χρήσεως στην περίοδο 2014 – 2016. Με βάση το δεδομένο αυτό θα πρέπει να σημειώσουμε ότι οι αναφερόμενες επιχειρήσεις κατάφεραν και στάθηκαν όρθιες και την διάρκεια της κρίσης.
Από την επεξεργασία όλων των διαθεσίμων στοιχείων της έρευνας προέκυψαν, τα παρακάτω αποτελέσματα (Γενικά Συμπεράσματα)
1. Χρεωμένες Επιχειρήσεις: Στην κατηγορία αυτή, όπως αναφέραμε προηγουμένως, εντάσσονται επιχειρήσεις των οποίων τα ιδία κεφάλαια διαμορφώνονται από 0% μέχρι και 12% στο σύνολο των κεφαλαίων. Το ποσοστό των επιχειρήσεων αυτών στον σύνολο του δείγματος ανέρχεται στο 5,91%
2. Υπερχρεωμένες Επιχειρήσεις: Με το σκεπτικό ότι η κατηγορία αυτή περιλαμβάνει επιχειρήσεις με αρνητικά ιδία κεφάλαια το ποσοστό των επιχειρήσεων αυτού το 2016 έφθανε στο 7,17% Έτσι το σύνολο των χρεωμένων και υπερχρεωμένων επιχειρήσεων στο έτος 2016 έφθασε στο 13,08%, όταν το ίδιο ποσοστό το 2014 ήταν 11,41%. Χαρακτηριστικό είναι ότι την τριετία 2014-2016 έχουμε μια φθίνουσα πορεία των δεικτών υπερχρέωσης.
3. Υπερδανεισμένες επιχειρήσεις:Το ποσοστό των υπερδανεισμένων επιχειρήσεων υπό την έννοια ότι τα λειτουργικά κέρδη δεν «φθάνουν» για την αποπληρωμή των τόκων στο τέλος του 2016 έφθασαν το 30,83% δηλαδή 3/10 επιχειρήσεις δεν μπορούν να πληρώσουν ούτε τους τόκους!. Βέβαια τα λειτουργικά κέρδη πρέπει να είναι ικανά ώστε να αποπληρώνονται τα χρεωλύσια, οι ανάγκες κεφαλαίου κινήσεως και οι υποχρεώσεις του παρελθόντος.
4. Προβληματικές και υπερδανεισμένες επιχειρήσεις: Το κριτήριο της προβληματικότητας και του υπερδανεισμού της επιχείρησης αποτελεί ταυτόχρονα και κριτήριο βιωσιμότητας. Από τις επιχειρήσεις του δείγματος, ένα ποσοστό 44% χαρακτηρίζεται προβληματικές! Έτσι από το σύνολο των προβληματικών επιχειρήσεων μόνο το 12,15% χαρακτηρίζονται βιώσιμες .
Συμπεράσματα με βάση τα αποτελέσματα της έρευνας, καταλήγουμε στις εξής διαπιστώσεις:
1. Ένα μεγάλο ποσοστό των επιχειρήσεων του Ν. Θεσσαλονίκης 37% χαρακτηρίζονται προβληματικές με βάση το βαθμό έντασης της σχέσης με τα ξένα κεφάλαια:
2. Η Διάβρωση των Ιδίων Κεφαλαίων για τις επιχειρήσεις που στάθηκαν όρθιες στην κρίση, συνεχίζεται χωρίς ωστόσο στην παρούσα φάση να αποτελεί ουσιαστικό κίνδυνο.
3. Μια (1) στις τρεις (3) επιχειρήσεις αδυνατεί να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις που έχει για τόκους. Οι επιχειρήσεις αυτές δεν μπορούν να εξοφληθούν χρεολύσια και υποχρεώσεις του παρελθόντος όπως υποχρεώσεις, προς το Δημόσιο, Ασφαλιστικά ταμεία, Πιστωτές κ.α.
Η υπερχρέωση και ο υπερδανεισμός στις επιχειρήσεις τις οδήγησαν σε μια κρίση ρευστότητας. Η κατάσταση αυτή με απουσία του τραπεζικού συστήματος και συγκεκριμένα της έλλειψης χρηματοδότησης σηματοδοτεί τις ανάγκες για χρηματοδοτική αναδιοργάνωση των επιχειρήσεων, πριν φθάσουν στα αδιέξοδα.