ΕΙΔΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ – ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΟΡΩΝΟΪΟΥ ΣΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΜΕ ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ (Καταλύματα-Εστίαση).
ΤΟ ΕΠΙΠΕΔΟ «ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ» ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ.
1) ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ – ΣΚΟΠΟΣ
Η μελέτη αυτή εντάσσεται σε μία σειρά ειδικών μελετών που πραγματοποιεί η F.B.S. στις περιφέρειες της χώρας μας (κατά περιφέρεια), όπως και η παρούσα, η οποία αναφέρεται στην περιφέρεια Πελοποννήσου.
Οι επιχειρήσεις της χώρας μας εδώ και χρόνια δέχονται τις δυσμενείς επιπτώσεις μιας οικονομικής κρίσης, η οποία συνέχισε και συνεχίζει με την εμφάνιση της πανδημίας Covid-19.
Η έρευνα αυτή έχει ως στόχο να εξετάσει τις επιπτώσεις της πανδημίας στον όγκο δραστηριότητας (κύκλος εργασιών) των επιχειρήσεων. Το κέντρο του ενδιαφέροντος αναφέρεται στον τουρισμό και ειδικότερα στους κλάδους των καταλυμάτων (ΚΑ:55 ) και της εστίασης (ΚΑ:56 ).
Για την στήριξη και ενίσχυση των επιχειρήσεων δόθηκε και δίνεται μία σειρά ενισχύσεων, εκ των οποίων οι περισσότερες θέτουν ως προϋπόθεση η επιχείρηση να μην είναι προβληματική. Ο χαρακτηρισμός μίας επιχείρησης ως προβληματική αφ’ ενός μεν στερεί από την επιχείρηση πόρους, εφ’ ετέρου δε – όπως θα αναφερθούμε στη συνέχεια – το κριτήριο που θέτει η ΕΕ δεν ανταποκρίνεται σε οικονομικούς όρους και, σε πολλές περιπτώσεις, μπορεί να αποκλείει βιώσιμες επιχειρήσεις και να ενισχύει προβληματικές. Να σημειώσουμε ότι η «προβληματικότητα» της επιχείρησης συνδέεται με πολλές παραμέτρους για τις οποίες θα γίνει συνοπτική αναφορά στη συνέχεια.
2) Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ
*Μία συνοπτική προσέγγιση
Πριν εξετάσουμε τις επιπτώσεις της πανδημίας Covid-19 στους δύο τομείς καταλύματα και εστίαση, κρίνουμε σκόπιμο και αναγκαίο να παρουσιάσουμε τα βασικά στοιχεία που συνθέτουν την οικονομική ταυτότητα της περιφέρειας. Η περιφέρεια της Πελοποννήσου αποτελείται από τους παρακάτω νομούς:
Ø Αργολίδας
Ø Αρκαδίας
Ø Κορινθίας
Ø Λακωνίας
Ø Μεσσηνίας
Το ΑΕΠ κατά κεφαλή της περιφέρειας, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία (2017) ως ποσοστό του μέσου όρου της χώρας, ανέρχεται στο 83%.
Τα ¾ του τζίρου των επιχειρήσεων προέρχονται: από το εμπόριο (47,7%), μεταποίηση 21,8% και εστίαση – καταλύματα 5,6%. Σημειώνεται ότι οι τρεις παραπάνω τομείς, σε επίπεδο χώρας, συμμετέχουν στον συνολικό κύκλο εργασιών των επιχειρήσεων της χώρας με ποσοστό 62,3%, έναντι 75% σε επίπεδο περιφέρειας. Το κέντρο του ενδιαφέροντος στρέφεται στους τομείς των καταλυμάτων και εστίασης, αφού οφείλουμε να σημειώσουμε ότι οι δύο αυτοί τομείς συμβάλλουν στην απασχόληση της περιφέρειας με ποσοστό 12,8%, ποσοστό που είναι λίγο μεγαλύτερο από τον μέσο όρο της χώρας.
3) ΤΟ ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ «ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ» ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΩΝ ΜΕΤΡΩΝ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ
Ως γνωστόν, μια βασική προϋπόθεση για να τύχει των ενισχύσεων μία επιχείρηση, με βάση τον κανονισμό 651/2014 της ΕΕ, ήταν και είναι να μην χαρακτηρίζεται η επιχείρηση προβληματική. Σύμφωνα με τον παραπάνω κανονισμό, μία επιχείρηση (Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις) χαρακτηρίζεται προβληματική, όταν και εφόσον τα ίδια κεφάλαια έχουν μειωθεί κάτω από το επίπεδο του 50% του μετοχικού κεφαλαίου. Με άλλα λόγια, ο αριθμοδείκτης δίνεται από την σχέση:
Βέβαια, μαζί με τον δείκτη αυτό, υπάρχουν και άλλα ποιοτικά κριτήρια. Η άποψή μας για το πότε μία επιχείρηση χαρακτηρίζεται προβληματική αναλύεται σε σχετικό άρθρο στην ιστοσελίδα μας. Για τις ανάγκες όμως της παρούσας μελέτης, προσθέσαμε ακόμα δύο δείκτες:
Οι δύο αυτοί δείκτες, αφ’ ενός μεν μας δείχνουν μία άλλη διάσταση της προβληματικότητας, αφ’ ετέρου δε, έχουμε την καλύτερη πληροφόρηση ως προς το ποιο είναι και πού βρίσκεται το πρόβλημα.
Έτσι, με τον πρώτο (α) δείκτη έχουμε το βαθμό εξάρτησης της επιχείρησης από ξένα κεφάλαια, ενώ ο δεύτερος (β) μας δείχνει τη δυνατότητα και την ικανότητα της επιχείρησης για την αποπληρωμή των υποχρεώσεων.
4) ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΟΡΩΝΟΪΟΥ ΣΤΟΝ ΟΓΚΟ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΩΝ ΤΟΜΕΩΝ ΕΣΤΙΑΣΗΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΩΝ
Η συμπεριφορά του όγκου δραστηριότητας των επιχειρήσεων εστίασης και καταλυμάτων για τους επτά (7) πρώτους μήνες του έτους 2020 εξετάζεται:
1) Με βάση τις διαχρονικές μεταβολές που σημειώθηκαν σε συγκεκριμένες χρονικές περιόδους.
2) Με τη σύγκριση των τάσεων που επικράτησαν στην περιοχή, και τις αντίστοιχες σε επίπεδο χώρας.
3) Στο ποσοστό συμμετοχής του κλάδου στον όγκο πωλήσεων του κλάδου σε επίπεδο χώρας.
Σύμφωνα με τους δύο πίνακες που ακολουθούν στη συνέχεια, έχουμε να κάνουμε τις παρακάτω αξιολογικές παρατηρήσεις:
ü Διαχρονικές μεταβολές – Συγκρίσεις
Καταλύματα
Σε ότι αφορά τα καταλύματα, μόνο στο Α’ τρίμηνο η περιφέρεια Πελοποννήσου είχε την μεγαλύτερη μείωση, σε ποσοστό που έφτασε στο 21,4%, έναντι 17,1% του μέσου όρου της χώρας. Στις άλλες περιόδους, μπορεί η μείωση ως ποσοστό να είναι μικρότερη του μέσου όρου της χώρας, ωστόσο το ποσοστό της μείωσης κρίνεται ιδιαίτερα μεγάλο.
Εστίαση
Αντίθετα με τα καταλύματα, η εστίαση παρουσίασε σε όλη την εξεταζόμενη περίοδο των επτά (7) πρώτων μηνών μικρότερη μείωση σε σχέση με εκείνη του μέσου όρου της χώρας. Τα ποσοστά της μείωσης είναι ιδιαίτερα υψηλά και δημιουργούν σοβαρά προβλήματα στη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων και στις προοπτικές τους.
Με βάση τα σημερινά υγειονομικά δεδομένα, φαίνεται ότι η φθίνουσα πορεία του κλάδου θα συνεχισθεί καθ’ όλη τη διάρκεια του 2020 και πολύ πιθανόν και στο Α’ εξάμηνο του 2021.
ü Η συμμετοχή των τομέων στο σύνολο της χώρας
Στο δεύτερο πίνακα παρουσιάζεται η συμμετοχή των δύο κλάδων (καταλύματα και εστίαση) στο σύνολο του κλάδου της χώρας, τόσο των επιμέρους τομέων, όσο και στο σύνολο. Από την προσεκτική μελέτη του πίνακα, προκύπτουν οι παρακάτω αξιολογικές παρατηρήσεις:
1) Το ποσοστό συμμετοχής (συνεισφοράς) των δύο τομέων στο σύνολο του κλάδου της χώρας είναι σημαντικό. Το συμπέρασμα αυτό προκύπτει από όλες τις χρονικές περιόδους τις οποίες εξετάζουμε.
2) Το γεγονός ότι τα ποσοστά μείωσης των πωλήσεων ήταν μικρότερα από εκείνα της χώρας, πλην της περίπτωσης των καταλυμάτων για το Α’ τρίμηνο, είχε ως αποτέλεσμα το ποσοστό συμμετοχής να αυξηθεί. Πιο συγκεκριμένα, το ποσοστό από 4,3% που ήταν κατά το Α’ τρίμηνο του 2019, ανέρχεται στο 5,1% κατά το Β’ τρίμηνο.
Βέβαια τα ποσοστά αυτά, και των δύο πινάκων, δεν ωραιοποιούν μια κατάσταση, αλλά αποδεικνύουν ότι οι αρνητικές επιπτώσεις ήταν μικρότερες στην περιφέρεια Πελοποννήσου από το μέσο όρο της χώρας.
5) ΕΠΙΠΕΔΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ
Όπως ήδη αναφέραμε σε προηγούμενη παράγραφο, οι επιχειρήσεις της περιφέρειας θα αξιολογηθούν με βάση το κριτήριο της ΕΕ, συγκεκριμένα τον κανονισμό 651/2014, δηλαδή τον δείκτη:
Αυτή θα είναι η πρώτη προσέγγιση της αξιολόγησης, ενώ στην δεύτερη προσέγγιση θα χρησιμοποιηθεί ο δείκτης βιωσιμότητας του υπερδανεισμού, ο οποίος δίνεται από την σχέση:
Ως και ο δείκτης μόχλευσης που μας δίνει το βαθμό εξάρτησης της επιχείρησης από ξένα κεφάλαια
Για τις ανάγκες της εργασίας αυτής, εξετάσθηκε ένα δείγμα επιχειρήσεων που έφθασαν στις 375, με την παρακάτω σύνθεση σε ότι αφορά τους νομούς που δραστηριοποιούνται οι επιχειρήσεις:
ΑΡΓΟΛΙΔΑ 100
ΑΡΚΑΔΙΑ 51
ΚΟΡΙΝΘΙΑ 137
ΛΑΚΩΝΙΑ 20
ΜΕΣΣΗΝΙΑ 67
ΣΥΝΟΛΟ 375
Στον πίνακα που ακολουθεί, παρουσιάζεται η ανάλυση του δείγματος σε ότι αφορά το επίπεδο προβληματικότητας των επιχειρήσεων. Από την ανάγνωση του πίνακα προκύπτει ότι το μέσο ποσοστό προβληματικότητας των επιχειρήσεων περιφέρειας είναι 14,63%, με την μεγαλύτερη τιμή να παίρνει ο νομός Αρκαδίας και την μικρότερη ο νομός Λακωνίας.
Αν «μεταφερθούμε» στον δεύτερο δείκτη, με τις επιχειρήσεις που παρουσιάζουν την μεγαλύτερη αδυναμία εξυπηρέτησης των υποχρεώσεων (δείκτης > 8 ή < 0), δηλαδή πόσα χρόνια απαιτούνται ώστε η επιχείρηση να εξοφλήσει όλες τις υποχρεώσεις της, διαθέτοντας όλο το EBIDTA, τότε προκύπτει ότι το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 53,07% των εξεταζόμενων επιχειρήσεων. Από τους (5) νομούς, την μεγαλύτερη τιμή παίρνει ο νομός Κορινθίας που φθάνει στο 60,58%, και την μικρότερη ο νομός Λακωνίας (30%).
Συμπερασματικά, θα λέγαμε ότι το ποσοστό που μας δείχνει τον κίνδυνο στον οποίο βρίσκονται οι επιχειρήσεις της περιφέρειας (διάστημα προβληματικής – εξαρτημένης-υπερδανεισμένης) είναι μεταξύ 15-60%. Το ποσοστό αυτό θεωρείται αρκετά μεγάλο, αν λάβουμε υπόψη:
1) Τα στοιχεία αφορούσαν την οικονομική χρήση του 2018, τα οποία δημοσιεύτηκαν το 2019.
2) Οι επιχειρήσεις που χαρακτηρίσθηκαν προβληματικές, δεν θα πρέπει να έτυχαν των ενισχύσεων της πολιτείας.
3) Η μείωση του όγκου δραστηριότητας (ύφεση), θα επιδεινώσει την κατάσταση ακόμη περισσότερο.
4) Πολλά ερωτήματα δημιουργούνται για το μέλλον και τις προοπτικές των επιχειρήσεων κυρίως προς την κατεύθυνση της εξυπηρέτησης των υποχρεώσεων.
6) ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Από την παρούσα μελέτη προκύπτουν τα παρακάτω συμπεράσματα, σε ότι αφορά τις επιπτώσεις του Κορωνοϊού στη δραστηριότητα των καταλυμάτων και της εστίασης, καθώς και για το επίπεδο προβληματικότητας των επιχειρήσεων στην περιφέρεια Πελοποννήσου.
1) Η μείωση των πωλήσεων, όπως αναμενόταν, ήταν ιδιαίτερα μεγάλη το Α’ εξάμηνο (70,5% στα καταλύματα – 37% στην εστίαση), ωστόσο σε μικρότερα ποσοστά από εκείνα της χώρας, που ήταν αντίστοιχα 84,2% και 39,3%.
2) Η μείωση της εστίασης ήταν στα επίπεδα του μέσου όρου της χώρας.
3) Οι δύο τομείς παρουσιάζουν ικανοποιητικό ποσοστό συμμετοχής, το οποίο αυξήθηκε λόγω χαμηλότερης μείωσης σε επίπεδο του μέσου όρου της χώρας.
4) Με το κριτήριο της ΕΕ, το 14,67% των επιχειρήσεων χαρακτηρίζονται προβληματικές.
5) Με τα κριτήρια που προσθέσαμε, φαίνεται ότι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις είναι η αδυναμία αποπληρωμής των υποχρεώσεων.
Λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι το επιχειρηματικό περιβάλλον θα επιδεινωθεί, η κατάσταση δεν φαίνεται να παρουσιάζει βελτίωση.