1)      ΣΚΟΠΟΣ

 

Το ιδιωτικό χρέος της χώρας μας – όπως και το Δημόσιο – συνεχώς αυξάνεται. Στο τέλος του 2020 ήταν 242,6 δις. Παρά τις προσπάθειες και τα μέτρα που λήφθηκαν, το ιδιωτικό χρέος παραμένει υψηλό.

Βασικά «εργαλεία» για την μείωση του ιδιωτικού χρέους σήμερα είναι ο εξωδικαστικός μηχανισμός και η εξυγίανση. Για να μειωθεί όμως το ιδιωτικό χρέος θα πρέπει οι οφειλέτες, φυσικά και νομικά πρόσωπα, να έχουν την δυνατότητα και ικανότητα να εξοφλούν τις υποχρεώσεις τους.

Ποια είναι όμως αυτή ικανότητα για αποπληρωμή των υποχρεώσεων; Πως την ορίζει το κράτος; Πως η επιστήμη; Ποια είναι η πραγματική ικανότητα;

Σκοπός του άρθρου αυτού είναι να απαντήσει στα παραπάνω ερωτήματα και ταυτόχρονα να απαντήσει στον επιχειρηματία στο ερώτημα που τον βασανίζει: «Μπορώ να ανταποκριθώ στις υποχρεώσεις μου; Υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις;»

Στο άρθρο παρουσιάζονται δύο προσεγγίσεις για το θέμα, αυτή της πολιτείας, όπως αποτυπώνεται στο θεσμικό πλαίσιο του εξωδικαστικού μηχανισμού, και αυτή της FBS από τον χώρο της χρηματοοικονομικής επιστήμης.

 

2)      ΤΟ ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ «ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ» ΠΡΟΣ ΑΠΟΠΛΗΡΩΜΗ

 

Από το γεγονός ότι το άρθρο μας αναφέρεται σε νομικό πρόσωπο, μια βασική προϋπόθεση είναι η επιχείρηση να παράγει λειτουργικά κέρδη. Η υπόθεση αυτή είναι η αφετηρία και η βάση για την εξέταση της έννοιας και της διάστασης της ικανότητας για την αποπληρωμή υποχρεώσεων. Δε φτάνει όμως η επιχείρηση να έχει λειτουργικά κέρδη, θα πρέπει τα λογιστικά αυτά κέρδη να μετατρέπονται σε μετρητά. Στην προκειμένη περίπτωση αναφερόμαστε στην ποιότητα της κερδοφορίας και συγκεκριμένα στον δείκτη μετατροπής των κερδών σε μετρητά.

Επειδή σημαντικό μέρος των κερδών της επιχείρησης διαχέονται στους λογαριασμούς κεφαλαίου κινήσεως, θα πρέπει να γνωρίζουμε το ύψος των μετρητών που διατίθενται για να ικανοποιήσουν τις ανάγκες κεφαλαίου κινήσεως.

Το ύψος του Καθαρού Δανεισμού (δανεισμός – διαθέσιμα) αποτελεί προσδιοριστικό στοιχείο για το επίπεδο ικανότητας αποπληρωμής της επιχείρησης. Όλα όμως το παραπάνω που αναφέραμε υπακούουν στο νόμο του χρόνου και πιο συγκεκριμένα:

ü  Για ποια ικανότητα αναφερόμαστε, του παρελθόντος πριν την πανδημία, του παρόντος ή του μέλλοντος;

ü  Χωρίς επιχειρησιακό σχέδιο δεν μπορούμε να ομιλούμε για μελλοντική ικανότητα.

ü  Χωρίς να γνωρίζουμε το χρονικό ορίζοντα της εξυγίανσης δεν μπορούμε να ομιλούμε για ικανότητα.

ü  Ο χρόνος και ο τρόπος της εξόφλησης (ύψος δόσεων BalloonPayment) προσδιορίζουν και το επίπεδο ικανότητας της αποπληρωμής.

Από την παράθεση όλων των παραπάνω προκύπτει αβίαστα το συμπέρασμα ότι ο παράγοντας χρόνος είναι προσδιοριστικός παράγοντας για το επίπεδο ικανότητα αποπληρωμής της επιχείρησης.

 

3) Η ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΑΠΟΠΛΗΡΩΜΗΣ ΤΟΥ ΟΦΕΙΛΕΤΗ (Μ.Δ.Α.Χ.Ο.) ΣΕ ΟΡΟΥΣ ΚΑΘΑΡΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΗΣ ΑΞΙΑΣ (Κ.Π.Α.) ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟΝ ΕΞΩΔΙΚΑΣΤΙΚΟ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟ

3.1)    Η μεθοδολογία

Το ύψος της Μέγιστης Δυνατότητας Αποπληρωμής Χρέους Οφειλέτη (Μ.Δ.Α.Χ.Ο.) ρυθμίζεται από την πρόσφατη ΚΥΑ 67960  ΕΞ 2021 ΦΕΚ 2429/10-6-2021. Στο άρθρο 8Α της σχετικής απόφασης ορίζεται ότι η ικανότητα αποπληρωμής ή μέγιστη δυνατότητα αποπληρωμής χρέους οφειλέτη αποτελεί την μέγιστη τιμή μεταξύ: 

α)    Της Κ.Π.Α. της (Μ.Δ.Α.Χ.Ο.) βάσει των φορολογικών στοιχείων του οφειλέτη

β)   Της Κ.Π.Α. της (Μ.Δ.Α.Χ.Ο.) που προκύπτει από τις ροές της μηνιαίας ικανότητας αποπληρωμών που δηλώνει ο οφειλέτης στην αίτησή του και

γ)     Του ελάχιστου ποσού ανάκτησης των πιστωτών, δηλαδή το ποσό που θα έπαιρνε καταλαμβανόμενος ο πιστωτής από την αίτηση ρευστοποίησης των περιουσιακών στοιχείων.

 

3.2)    Βασικές παράμετροι

Για τον υπολογισμό της ικανότητας αποπληρωμής μεταξύ των στοιχείων παραμέτρων που χρησιμοποιούνται είναι:

ü  Προεξοφλητικό επιτόκιο 3,75 + Euribor: Το επιτόκιο αυτό θα λέγαμε ότι αντανακλάται στο μεσοσταθμικό επιτόκιο του συνολικού χρέους των πιστωτών.

ü  Ιδιότητα του οφειλέτη: ανάλογα αν είναι φυσικό ή νομικό πρόσωπο ο οφειλέτης. Πάντως εμείς στο άρθρο και στην μεθοδολογική προσέγγιση προτείνουμε να αναφερόμαστε στα νομικά πρόσωπα.

ü  Χρονικός ορίζοντας αναφοράς: τα στοιχεία που αναφέρονται στο φορολογητέο εισόδημα αφορούν τα τρία τελευταία έτη.

ü  Περιουσιακά στοιχεία: η ικανότητα αποπληρωμής συνδέεται με την περιουσία του οφειλέτη, ρευστοποιήσιμα στοιχεία ως και τις καταθέσεις.

ü  Ανάγκες κεφαλαίου κινήσεως: οι ανάγκες κεφαλαίου κινήσεως υπολογίζονται ως ποσοστό του κύκλου εργασιών και μάλιστα με 9%.

Για την χρήση των παραπάνω παραμέτρων και για την μεθοδολογική προσέγγιση του θεσμικού πλαισίου αναφερόμαστε στη συνέχεια σε μία κριτική αξιολόγηση.

 

3.3)    Κριτική Αξιολόγηση

Για μία ακόμη φορά, η πολιτεία προσπαθεί να λύσει θέματα και προβλήματα του μέλλοντος με στοιχεία του παρελθόντος. Ειδικότερα τα στοιχεία των τελευταίων ετών δεν είναι δεικτικά για εξαγωγή συμπερασμάτων για τις προοπτικές και την βιωσιμότητα των επιχειρήσεων. Οι περισσότερες επιχειρήσεις τηρούνε Β’ κατηγορίας βιβλία και συνεπώς δεν μπορούμε να δώσουμε μία ολοκληρωμένη χρηματοοικονομική εικόνα για την επιχείρηση. Η παραπάνω διαπίστωσή μας αναφέρεται κυρίως στα ρευστοποιήσιμα στοιχεία του κυκλοφοριακού ενεργητικού.

Η μέθοδος που προτείνεται από πλευράς πολιτείας περισσότερο βρίσκει έδαφος εφαρμογής σε εταιρείες που τηρούν Γ’ κατηγορίας βιβλία. Η διαπίστωση αυτή πηγάζει από το γεγονός ότι συντάσσουν ισολογισμό και κατά συνέπεια δεν είναι δύσκολη η εξακρίβωση και η διασταύρωση των ρευστοποιήσιμων στοιχείων.

Οι ανάγκες κεφαλαίου κινήσεως προσδιορίζονται εντελώς αποκομμένες από την λειτουργία της επιχείρησης από την πολιτική αποθεμάτων και την πιστωτική πολιτική. Το ποσοστό 9% των πωλήσεων χαρακτηρίζεται τουλάχιστον αυθαίρετο και δεν υπακούει σε κανένα νόμο της επιχειρηματικής λειτουργίας.

Επειδή το παραπάνω θέμα είναι πολύ σοβαρό θα πρέπει η πολιτεία να το εξετάσει άμεσα. Το κεφάλαιο κινήσεως και συγκεκριμένα οι ανάγκες κεφαλαίου κινήσεως είναι προσδιοριστικές για το ύψος των ελευθέρων ταμειακών ροών.

Από την παραπάνω αξιολόγηση προκύπτει το συμπέρασμα ότι η μεθοδολογική προσέγγιση της πολιτείας δεν αντιμετωπίζει το όλο θέμα στην πραγματική του βάση. Πρόκειται για μία μεθοδολογία με αναγωγή στο παρελθόν και όχι στο μέλλον.

 

4)  Η ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΑΠΟΠΛΗΡΩΜΗΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ FBS ΚΑΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΔΟΣΕΩΝ

 

Η ικανότητα αποπληρωμής για εμάς (FBS) έχει επιχειρηματική βάση και συνδέεται με την ικανότητα των χρηματοροών της επιχείρησης να εξυπηρετήσουν τις υποχρεώσεις μέσα σε συγκεκριμένο πλαίσιο σχεδίου αναδιάρθρωσης.

Έτσι δεν σχετίζεται η ικανότητα της επιχείρησης με την περιουσία και την αξία των ρευστοποιήσιμων αλλά την δυναμική που παρουσιάζει η επιχείρηση.

Για μας τα στοιχεία του παρελθόντος και οι επιδόσεις της επιχείρησης στο παρελθόν δεν έχουν καμία σημασία, όσο η προοπτικές του μέλλοντος. Τα οικονομικά στοιχεία του έτους 2020 και 2021, περίοδος πανδημίας, σε καμία περίπτωση δεν είναι στοιχεία που μπορούμε να αξιοποιήσουμε για τις δυνατότητες και προοπτικές της επιχείρησης.

Για μας (FBS) αυτό που χαρακτηρίζει την ικανότητα της αποπληρωμής μίας επιχείρησης είναι οι ελεύθερες ταμειακές ροές.

Για τις ανάγκες της παρούσας εργασίας, ως ελεύθερες ταμειακές ροές προσδιορίζονται:

Η λειτουργική κερδοφορία

–          Μείον τις ανάγκες κεφαλαίου κινήσεως

Υπόλοιπο για την εξυπηρέτηση του χρέους

Σε ό,τι αφορά τις υποχρεώσεις, αναφερόμαστε στο καθαρό ύψος των υποχρεώσεων, δηλαδή στο σύνολο των υποχρεώσεων μείον καταθέσεις όψεως.

Με βάση τα παραπάνω δεδομένα ήτοι:

ü  Το ύψος των ελεύθερων ταμειακών ροών

ü  Το προεξοφλητικό επιτόκιο περίπου το 4%

ü  Το ύψος των καθαρών υποχρεώσεων

Προσδιορίζουμε τον αριθμό των δόσεων οι οποίες δεν μπορούν να υπερβαίνουν το 80% των ελεύθερων ταμειακών ροών. Οι βασικές διαφοροποιήσεις σε σχέση με το θεσμικό πλαίσιο του εξωδικαστικού μηχανισμού είναι:

1)   Η ικανότητα της αποπληρωμής αποσυνδέεται με την περιουσία της επιχείρησης (ρευστοποιήσιμη) και αποτελεί επιχειρηματική δυνατότητα και μόνο.

2)     Το ζητούμενο στην προσέγγιση της FBS είναι ο αριθμός των δόσεων και όχι το ύψος του δανείου.

3)     Ο αριθμός των δόσεων προσδιορίζεται με βάση τρεις μεταβλητές:

α)    Καθαρές υποχρεώσεις (μείον καταθέσεις όψεως)

β)     Προεξοφλητικό επιτόκιο 4% περίπου

γ)     Ύψος δόσεων το 80% της ελεύθερης ταμειακής ροής

δ)     Εφόσον ο αριθμός των δόσεων ξεπερνά τις 240, το αίτημα απορρίπτεται

Πέραν των παραπάνω, η ουσιαστική μας διαφορά είναι στον προσδιορισμό των αναγκών σε κεφάλαια κινήσεως, από το γεγονός ότι ο τρόπος που προτείνεται ως ποσοστό των πωλήσεων 9% είναι πέραν κάθε επιχειρηματικής πράξης και λογικής.

Ο τρόπος που προσεγγίζουμε το θέμα μας δίνει την πραγματική ικανότητα αποπληρωμής και αυτό είναι το ουσιαστικό περιεχόμενο της πρότασής μας.

Η πραγματική ικανότητα αποπληρωμής ενδιαφέρει μέγιστα τον επιχειρηματία, ο οποίος πρέπει να γνωρίζει την δυνατότητα που έχει σήμερα, και πως μπορεί να την βελτιώσει.

Σε κάθε περίπτωση, για να περπατήσει ο εξωδικαστικός μηχανισμός, πρέπει να είναι απλός και κατανοητός. Η αντιμετώπιση του ιδιωτικού χρέους απαιτεί αποτελεσματικές, απλές και πρακτικές λύσεις. Διαφορετικά θα ξεπεράσει το δημόσιο χρέος.

Κλείνοντας την προσέγγιση μας για την ικανότητα αποπληρωμής, θα πρέπει να αναφέρουμε τον λόγο κάλυψης των L.L.C.R. (Loan Life Cover Ratio). Ο δείκτης είναι ένας δείκτης που μας δίνει την ικανότητα (πόσες φορές  ώσπου να εξοφλήσει το υπόλοιπο του δανείου). Ταυτόχρονα μας δίνει το επίπεδο φερεγγυότητας της επιχείρησης.

Το κλάσμα του δείκτη εκφράζει:

ü  Αριθμητής: Είναι η Κ.Π.Α. (Καθαρή Παρούσα Αξία) των ελεύθερων ταμειακών ροών με προεξοφλητικό επιτόκιο το μεσοσταθμικό κόστος του χρέους.

ü  Παρονομαστής: είναι το υπόλοιπο του δανείου (χρέους) που μένει ανεξόφλητο.

ü  Τιμή του δείκτη: δείχνει πόσες φορές η επιχείρηση μπορεί να εξοφλήσει το χρέος κατά τη διάρκεια του υπολοίπου του χρόνου.

Ο δείκτης θεωρείται πολύ σημαντικός και χρησιμοποιείται πολύ στις αναδιαρθρώσεις. Άποψή μας είναι ότι η πλήρη υιοθέτηση του δείκτη στον εξωδικαστικό μηχανισμό θα έλυνε πολλά προβλήματα που έχουν να κάνουν με γραφειοκρατικές διαδικασίες αλλά και το πιο ουσιαστικό, θα έδινε από μία άλλη πλευρά το επίπεδο ικανότητας της επιχείρησης.

 

5)      ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ – ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

 

Με βάση τα όσα αναφέραμε προηγουμένως και σε συνδυασμό με το θεσμικό πλαίσιο του εξωδικαστικού μηχανισμού, δε χωράει καμία αμφιβολία ότι ικανότητα αποπληρωμής του χρέους συνδέεται:

α)    με το ύψος των ελεύθερων ταμειακών ροών,

β)     το ύψος του χρέους και

γ)     το μέσο σταθμικό κόστος κεφαλαίου.

Ικανότητα της επιχείρησης δεν προσδιορίζεται από τις επιδόσεις της επιχείρησης του παρελθόντος, αλλά από τις προοπτικές του μέλλοντος.

Με βάση το δεδομένο αυτό, η σύνταξη ενός επιχειρησιακού σχεδίου με αναμενόμενες ελεύθερης ταμειακές ροές για περίοδο ίση με την περίοδο της αναδιάρθρωσης κρίνεται αναγκαία και επιτακτική.

Ιδιαίτερη προσοχή εφίσταται στον προσδιορισμό των αναγκών κεφάλαιο κινήσεως! Ο τρόπος υπολογισμού από την πολιτεία δεν αντέχει την κριτική.

Γενικά, στην εξυγίανση της επιχείρησης, η εμπειρία και η επιστήμη μας δίδαξαν ότι όλα συνδέονται με τον χρόνο:

 

Πότε; Για πόσο καιρό; Κάθε πότε;