ΟΙ ΜΜΕ ΚΑΙ ΤΟ ΤΑΜΕΙΟ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ
ΕΝΑ ΛΑΘΟΣ ΠΟΥ ΑΠΑΙΤΕΙ ΑΜΕΣΗ ΔΙΟΡΘΩΣΗ
ΔΑΝΕΙΑ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
Η ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΗΣ FBS ΔΙΝΕΙ ΑΛΛΗ ΤΑΧΥΤΗΤΑ ΚΑΙ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΣΤΙΣ ΜΜΕ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
1. ΣΚΟΠΟΣ
Πέρασε ένας χρόνος από τότε που η ευρωπαϊκή επιτροπή (21 Ιουλίου 2020) πήρε την πρωτοβουλία και την απόφαση να ενισχύσει τα κράτη μέλη στην πορεία της ανάκαμψης, στα πλαίσια της οικονομικής κρίσης που προκάλεσε η πανδημία Covid-19.
Παρά το γεγονός ότι σημειώθηκε σημαντική καθυστέρηση στο θέμα, λόγω γραφειοκρατικών μηχανισμών της ΕΕ, ήδη για την χώρα μας η πρώτη δόση ήρθε (προκαταβολή) από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Στο ερώτημα αν σήμερα είμαστε έτοιμοι για την άντληση των πόρων θα έλεγα όχι. Το όχι αυτό αναφέρεται στο κράτος, τις τράπεζες και επιχειρήσεις και αυτό διότι:
ü Το κράτος τώρα νομοθετεί τις διαδικασίες αξιολόγησης και το ποιοι θα είναι αξιολογητές.
ü Τράπεζες και κράτος δεν έχουν συμφωνήσει ακόμα για τα «περιβόητα τραπεζικά κριτήρια».
ü Οι επιχειρήσεις στην πλειοψηφία είναι απληροφόρητες για τους πόρους του ταμείου, χωρίς να έχουν ετοιμαστεί επενδυτικά σχέδια.
Σκοπός του άρθρου αυτού είναι να εξετάσει μία μόνο πτυχή του όλου θέματος. Αυτή προσδιορίζεται και εκφράζεται με ένα ερώτημα:
Είναι εύκολη η πρόσβαση στο Ταμείο Ανάκαμψης των ΜΜΕ;
Σκοπός του άρθρου αυτού είναι να απαντήσει στο ερώτημα αυτό αλλά και να υποβάλει συνοπτικά μία πρόταση προς την πολιτεία.
2. ΤΟΜΕΙΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΟ ΣΧΗΜΑ
Καταρχήν, με βάση αυτά που ισχύουν μέχρι σήμερα, θα πρέπει να γίνει σαφές ότι το Ταμείο Ανάκαμψης δεν χρηματοδοτεί επιχειρήσεις για κεφάλαιο κινήσεως, αλλά μόνο επενδύσεις σε συγκεκριμένους τομείς, με βάση υποβαλλόμενα επενδυτικά σχέδια.
Μεταξύ των τομέων που θα μπορούσαν να υποβάλλουν οι ΜΜΕ επενδυτικά σχέδια είναι:
ü Επενδύσεις για ψηφιακό μετασχηματισμό.
ü Σχέδια για την ανάπτυξη του αγροτοδιατροφικού τομέα.
ü Προγράμματα για αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος.
ü Εγκαταστάσεις φορτιστών για τον εξηλεκτρισμό των μεταφορών.
Για κάθε επενδυτικό σχέδιο θα πρέπει η επιχείρηση να έχει ίδια κεφάλαια 20%, με βάση τον προϋπολογισμό του επενδυτικού σχεδίου. Στην περίπτωση που η επιχείρηση εξασφαλίσει χρηματοδότηση για το 30% της επένδυσης από τράπεζα, τότε μπορεί να ζητήσει ενίσχυση κατά 50% από το κράτος, υπό μορφή δανείου με χαμηλό επιτόκιο.
Με άλλα λόγια, η επιχείρηση θα πρέπει να γνωρίζει καλά ότι από τις επιδόσεις και απόδοσης του επενδυτικού σχεδίου θα εξοφλήσει τόσο την τράπεζα όσο και το κράτος.
3. ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΤΩΝ ΜΜΕ ΣΤΟΥΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΟΥΣ ΦΟΡΕΙΣ (ΤΡΑΠΕΖΕΣ)
Ευτυχώς, κατά τη διάρκεια της πανδημίας, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις ενισχύθηκαν από το κράτος και αποφεύχθηκε μία συρρίκνωση, γιατί όχι και λουκέτα. Τον τελευταίο καιρό πολλά λέγονται και γράφονται για την δυνατότητα των ΜΜΕ από το τραπεζικό σύστημα.
Οι τράπεζες επικαλούνται τα τραπεζικά κριτήρια και την οικονομική κατάσταση (βιωσιμότητα και φερεγγυότητα) των επιχειρήσεων και δικαιολογούν την συμπεριφορά τους. Ίσως δεν έχουν άδικο. Μετά όμως από 12 χρόνια οικονομικής κρίσης, είναι δύσκολο να βρεις επιχειρήσεις που να ικανοποιούν τα τραπεζικά κριτήρια. Από όλους τονίζεται (υπουργείο οικονομικών, κεντρικές ένωσης επιμελητηρίων, τράπεζες) ότι ο αριθμός αυτός είναι πολύ μικρός 25.000 – 30.000 περίπου σε σύνολο 850.000.
Το ερώτημα που τίθεται τώρα είναι τι γίνεται με τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις στα πλαίσια του Ταμείου Ανάκαμψης, όταν μάλιστα τα κριτήρια θα γίνουν περισσότερα αυστηρά και θα προστεθούν και κριτήρια E.S.G.
Σε καμία περίπτωση δεν προτείνουμε ελαχιστοποίηση των κριτηρίων. Στην παρούσα όμως κατάσταση απαιτούνται τα παρακάτω:
ü Προσδιορισμός των κριτηρίων (ποιοτικά και ποσοτικά)
ü Τα κριτήρια να σχετίζονται κυρίως με τις προοπτικές του μέλλοντος και όχι τις επιδόσεις του παρελθόντος
ü Τα όποια κριτήρια και η διαδικασία αξιολόγησης να δοθούν έγκαιρα στην δημοσιότητα
ü Η τυχόν απόρριψη του προγράμματος να είναι αιτιολογημένη και γραπτή στην επιχείρηση
ü Η απάντηση (απόρριψη) να επιδέχεται ένσταση από πλευράς επιχείρησης.
Μέχρι σήμερα, ένας μεγάλος αριθμός επιχειρηματικών δανείων απορρίπτεται από τις τράπεζες. Σύμφωνα με στοιχεία των τραπεζών, οι βασικοί λόγοι απόρριψης των δανείων έχουν ως εξής:
1) Μη ικανοποίηση των τραπεζικών κριτηρίων 60%
2) Μη βιώσιμο επιχειρηματικό σχέδιο 14%
3) Δεν έχει καλή εικόνα το κατάστημα για την επιχείρηση 16%
4) Ζημιογόνες, υπερχρεωμένες επιχειρήσεις 10%
Σύνολο 100%
Μέσα σε αυτό το κλίμα και των απορρίψεων και της αδυναμίας των επιχειρήσεων, φυσικό είναι να εκφράζονται ανησυχίες για την υλοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης σε ό,τι αφορά τις ΜΜΕ.
4. ΑΝΑΚΑΜΨΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
Οι λέξεις «ανάκαμψη» και «ανάπτυξη» είναι οι λέξεις και οι έννοιες που συναντάμε συχνά τον τελευταίο καιρό στο λεξιλόγιο της οικονομίας και της πολιτικής. Αυτό συμβαίνει γιατί είναι το ζητούμενο σήμερα της χώρας μας, μετά από μία βαθιά και μακροχρόνια οικονομική κρίση και μία υγειονομική κρίση τα δύο τελευταία χρόνια, λόγω της πανδημίας.
Στα πλαίσια του άρθρου αυτού κρίνουμε αναγκαίο και επιτακτικό να αναφερθούμε στο εννοιολογικό περιεχόμενο των δύο αυτών λέξεων και αυτό θα μας βοηθήσει όχι μόνο στην κατανόηση των δύο εννοιών αλλά και στην σύνδεση αυτών με τους στόχους του Ταμείου Ανάκαμψης αλλά και με την πρόταση που θα υποβάλλουμε.
Ανακάμπτω σημαίνει επανέρχομαι στην πρότερη θέση και ανάκαμψη είναι η βελτίωση μίας κατάστασης σε σχέση με το παρελθόν. Ειδικά στον τομέα της οικονομίας, η ανάκαμψη διαδέχεται την ύφεση. Το Ταμείο Ανάκαμψης που δημιουργήθηκε τον Ιούλιο του 2020 συστάθηκε με στόχο οι χώρες κράτη-μέλη να ανακάμψουν, ύστερα από την οικονομική κρίση που αντιμετώπισαν λόγω πανδημίας.
Η ανάκαμψη είναι ο «ενδιάμεσος σταθμός» μεταξύ ύφεσης και ανάπτυξης. Είναι η διαδοχική και διαχρονική βελτίωση των οικονομικών μεγεθών, της οικονομίας και των επιχειρήσεων γενικότερα. Τα σημάδια – σημεία ανάκαμψης είναι μία συνεχής τάση βελτίωσης των δεικτών, που οδηγεί στην ανάπτυξη.
Η οικονομική ανάπτυξη είναι συνώνυμη με τον όρο οικονομική μεγέθυνση. Η οικονομική ανάπτυξη είναι ένας ευρύς όρος, τόσο σε μακροοικονομικό επίπεδο, όσο και σε μικροοικονομικό (επιχειρήσεις).
5. ΔΑΝΕΙΑ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ ΓΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ – ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΗΣ FBS
Σύμφωνα με όσα γνωρίζουμε μέχρι σήμερα, από τα 32 δις πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, ένα ποσό 12,7 δις πρόκειται να διατεθεί στις επιχειρήσεις υπό μορφή δανείου για υλοποίηση επενδύσεων, βάσει επενδυτικών σχεδίων που θα υποβάλλουν. Το ποσό αυτό δεν αποτελεί ενίσχυση της ΕΕ για τη χώρα μας, αλλά δάνειο, και είναι η μόνη χώρα που προσέφυγε στην πηγή αυτή.
Με το σκεπτικό ότι η διάθεση των παραπάνω πόρων θα συμβάλει στην ανάκαμψη των επιχειρήσεων διατυπώνουμε επιφυλάξεις τόσο για την δυνατότητα απορρόφησης πόρων από τις ΜΜΕ όσο και για το χρόνο εμφάνισης της ανάκαμψης με επενδυτικά σχέδια και μόνο και αυτό γιατί:
Α) Δυνατότητα άντλησης πόρων από ΜΜΕ
1) Δεν υπάρχει επενδυτικό ενδιαφέρον
2) Έλλειψη πληροφόρησης
3) Τραπεζικά κριτήρια
4) Εισαγωγή κριτηρίων E.S.G.
5) Αδυναμία κάλυψης ίδιας συμμετοχής
Β) Εμφάνιση αποτελεσμάτων ανάκαμψης
1) Η απόδοση των επενδυτικών σχεδίων θα φανεί σε χρονικό ορίζοντα 2 – 5 χρονών
2) Βραχυπρόθεσμα δεν θα συμβάλλουν στην αύξηση δραστηριότητας των επιχειρήσεων
3) Δεν θα μειωθεί η ανεργία σε βραχυχρόνια επίπεδο
4) Οι επιχειρήσεις θα εξακολουθήσουν να έχουν προβλήματα ρευστότητας.
Με βάση το παραπάνω χρηματοδοτικό περιβάλλον που περιγράφουμε και με στόχο να ανακάμψουν οι επιχειρήσεις, να διατηρηθεί και να αυξηθεί η απασχόληση και να αποκτήσουν ρευστότητα οι επιχειρήσεις, προτείνουμε η ανάκαμψη να προέλθει από την αύξηση της δραστηριότητας πωλήσεων με δάνεια χαμηλότοκα για κεφάλαια κινήσεως μονιμότερου χαρακτήρα. Τα δάνεια θα χορηγούνται με ρήτρα ανάπτυξης (αύξηση πωλήσεων) και θα εξασφαλίζονται με ρήτρα λειτουργικής κερδοφορίας. Πιο συγκεκριμένα με τους παρακάτω όρους και διαδικασίες:
1) Η επιχείρηση υποβάλει αναλυτικό επιχειρηματικό σχέδιο, από το οποίο προκύπτει αύξηση της δραστηριότητας πωλήσεων.
2) Ο χρονικός ορίζοντας του επιχειρησιακού σχεδίου είναι πέντε (5) έτη.
3) Στα πρώτα τρία χρόνια, η επιχείρηση θα πρέπει να παρουσιάζει αύξηση πωλήσεων τουλάχιστον 25% με έτος βάσης το 2021.
4) Ικανοποιητική λειτουργική κερδοφορία καθ’ όλη τη διάρκεια του επιχειρησιακού σχεδίου.
5) Το επιχειρησιακό σχέδιο εγκρίνεται από την τράπεζα κυρίως με τα κριτήρια του ρυθμού ανάπτυξης των πωλήσεων και της λειτουργικής κερδοφορίας.
6) Με την έγκριση του επιχειρησιακού σχεδίου, εγκρίνεται πίστωση (όχι εκταμίευση), «πιστωτική γραμμή» για όλη την αύξηση του κύκλου εργασιών (πωλήσεων) του επιχειρησιακού σχεδίου.
7) Το δάνειο θα καταβάλλεται τμηματικά ανάλογα με την αύξηση των πωλήσεων και θα είναι ίσο με το κόστος πωληθέντων των επιπρόσθετων πωλήσεων.
8) Το δάνειο θα είναι ανοιχτό – χρεολυτικό και εξόφληση θα γίνεται σε τρία χρόνια από την ημέρα χορήγησης.
9) Δεν θα χορηγείται δάνειο εάν δεν παρουσιάζει η επιχείρηση αύξηση πωλήσεων σύμφωνα με το επιχειρησιακό σχέδιο.
10)Τα δάνεια θα χορηγούνται με εγγύηση του Δημοσίου κατά 60%, εφόσον η επιχείρηση δημιουργήσει έστω και μία θέση απασχόλησης.
Οι παραπάνω όροι και προϋποθέσεις θα αναλύονται από την σχετική υπουργική απόφαση.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Η ανάκαμψη δεν μπορεί να έρθει μόνο από επενδυτικά σχέδια και όταν έρθει θα είναι αργά. Η οικονομία πέραν των άλλων και των κριτηρίων E.S.G. έχει ανάγκη από αύξηση της δραστηριότητας και κατ’ επέκταση αύξηση της λειτουργικής κερδοφορίας.
Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις στην Ελλάδα έχουν σοβαρά προβλήματα ρευστότητας και ανάγκες κεφαλαίου κινήσεως και δεν μπορούν να συμμετέχουν στην ανάληψη επενδυτικών σχεδίων λόγω έλλειψης ίδιας συμμετοχής και αδυναμίας κάλυψης των τραπεζικών κριτηρίων.
Οι τράπεζες ήρθε η ώρα να αναλάβουν κι αυτές το ρίσκο που δεν θα είναι υψηλό με βάση την προδιαγεγραμμένη πορεία ανάπτυξης της επιχείρησης.
Μπορεί το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης να χαρακτηρίζεται ως ανελαστικό ως προς την μεταβολή των όρων και των προϋποθέσεων, ωστόσο όμως πρέπει να ληφθούν υπόψη οι ιδιαιτερότητες της ελληνικής οικονομίας και το επιχειρηματικό περιβάλλον που λειτουργούν οι ΜΜΕ στην