ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ:
ΤΟ ΔΙΑΒΑΤΗΡΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΩΝ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΩΝ
ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΞΥΓΙΑΝΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ
Του Δημητρίου Καμπούρη
Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
Ειδικός επιστήμονας σε θέματα
χρηματοοικονομικής διοίκησης, επενδύσεων
και εξυγίανσης επιχειρήσεων
1. ΣΚΟΠΟΣ
Τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας η λέξη βιωσιμότητα αναφέρεται και γράφεται συχνά χωρίς όμως να διευκρινίζεται πως προσδιορίζεται. Βέβαια κάθε μέρα διαβάζουμε και για το «βιώσιμο χρέος» μια έκφραση πέρα για πέρα λάθος.
Ο σκοπός του άρθρου αυτού είναι αφού αναφερθεί στο εννοιολογικό περιεχόμενο της βιωσιμότητας και τις βασικές παραδοχές (ικανή και αναγκαία συνθήκη), να παρουσιάσει στη συνέχεια μια ειδική μεθοδολογία προσδιορισμού του επιπέδου βιωσιμότητας.
2. ΤΟ ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑΣ – ΙΚΑΝΗ ΚΑΙ ΑΝΑΓΚΑΙΑ ΣΥΝΘΗΚΗ
Καταρχήν θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η έννοια της βιωσιμότητας είναι τόσο στατική όσο και δυναμική. Η πρώτη, η στατική εξαρτάται από τις επιδόσεις του παρελθόντος και την παρούσα κατάσταση της επιχείρησης, ενώ η δεύτερη συνδέεται με τις προοπτικές του μέλλοντος περιλαμβάνει και περιπτώσεις που ανακτάται η βιωσιμότητα προβληματικής επιχείρησης. Καταρχήν η εξέταση της βιωσιμότητας μιας επιχείρησης γίνεται με δυο βασικούς δείκτες οι οποίοι αποτελούν ταυτόχρονα την αναγκαία συνθήκη. Οι δείκτες αυτοί είναι
1)
| E.B.I.T.D.A. (Earnings Before Interest, Taxes, Depreciation, and Amortization) | = | Κέρδη προ τόκων αποσβέσεων και φόρων |
| Πωλήσεις |
Ο δείκτης καταρχήν πρέπει να είναι θετικός, όσο μεγαλύτερος είναι τόσο καλύτερα. Στη συνέχεια εξετάζεται σε συνδυασμό με άλλους δείκτες
2)
| Δείκτης υγιούς κερδοφορίας | = | Καθαρή ροή μετρητών από λειτουργική δραστηριότητα |
| Κέρδη χρήσης από λειτουργική δραστηριότητα |
Ο παραπάνω δείκτης λέγεται και δείκτης ποιότητας κερδών. Όσο ο δείκτης αυτός πλησιάζει την μονάδα (1) τόσο καλύτερα για την επιχείρηση. Ο δείκτης αυτός συνδέεται άμεσα και με τη ρευστότητα της επιχείρησης η οποία όπως θα δούμε στη συνέχεια είναι σημαντική παράμετρος της βιωσιμότητας
3. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ (MODEL FBS)
Η μεθοδολογία που παρουσιάζουμε στη συνέχεια χαρακτηρίζεται για την απλότητα της επιστημονικής προσέγγισης και την έκταση εφαρμογής της. Είναι αποτελέσματα μακρόχρονης διδασκαλίας του υπογράφοντος στο Πανεπιστήμιο και σε άλλα εκπαιδευτικά προγράμματα ως και εμπειρίες από διάφορες μελέτες βιωσιμότητας που συντάξαμε (εταιρεία FBS) ως και πολλά σχέδια εξυγίανσης με απόλυτη επιτυχία.
Ένα άλλο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που έχει η μεθοδολογία είναι ότι μπορεί να εφαρμοσθεί και σε πολύ μικρές επιχειρήσεις με βιβλία Β΄ κατηγορίας και για το θέμα ατό έχουμε ετοιμάσει ένα προσαρμοσμένο σύστημα. Έτσι ξεπερνάμε το εμπόδιο και στις μικρές επιχειρήσεις να έχουμε έναν ενιαίο αξιόπιστο μηχανισμό αξιολόγησης για όλες τις επιχειρήσεις. Οι δείκτες που προτείνονται και έχουν χρησιμοποιηθεί με επιτυχία είναι:
| 1) | Κεφαλαιακή επάρκεια | = | Ίδια κεφάλαια | = | % |
| Συνολικά κεφάλαια | |||||
| 2) | Δυναμική δανειακή επιβάρυνση | = | Ξένα κεφάλαια | = | Έτη |
| E.B.I.T.D.A. | |||||
| 3) | Καθαρή χρηματοροή | = | E.B.I.T.D.A. | = | % |
| Πωλήσεις | |||||
| 4) | Ειδική ρευστότητα | = | Κυκλοφοριακό ενεργητικό – Αποθέματα | = | ≥1 |
| Βραχυπρόθεσμο…… | |||||
| 5) | Χρόνος αποπληρωμής απασχολούμενων κεφαλαίων | = | Απασχολούμενα κεφάλαια | = | Έτη |
| E.B.I.T.D.A.
|
|||||
| 6) | Δυνατότητα αποπληρωμής των τόκων | = | E.B.I.T.D.A. | = | Φορές |
| Τόκοι |
Από την παραπάνω παράθεση των σχετικών δεικτών προκύπτουν τα εξής συμπεράσματα σε ότι αφορά τη βιωσιμότητα της επιχείρησης:
1. Η κεφαλαιακή επάρκεια θεωρείται ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της μεθοδολογίας αλλά και της βιωσιμότητας
2. Ο χρόνος που απαιτείται για την εξόφληση των υποχρεώσεων είναι προσδιοριστικός.
3. Τα κέρδη προ τόκων αποσβέσεων και φόρων (E.B.I.T.D.A.) είναι η λέξη κλειδί για τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων
4. Δεν χρειάζονται πολλές εξετάσεις «για τον ασθενή» φθάνουν οι δείκτες, προσοχή στη θεραπεία
5. Οι παραπάνω δείκτες μας δίνουν
5.1. Τη δυνατότητα και τη δυναμική της επιχείρησης
5.2. Την επίδοσή της (αποδοτικότητα)
5.3. Τη ρευστότητα
5.4. Την αποτελεσματικότητα
Είναι αλήθεια ότι στο παρελθόν χρησιμοποιήθηκαν πολλά υποδείγματα για τη βιωσιμότητα της επιχείρησης και μάλιστα χρησιμοποιήθηκαν πολλοί δείκτες. Άποψή μας είναι ότι δεν χρειάζονται πολλοί δείκτες αν ατοί που χρησιμοποιούνται δίνουν απάντηση για το επίπεδο βιωσιμότητας της επιχείρησης.
6. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΕΠΙΠΕΔΟΥ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑΣ
Για τον προσδιορισμό του επιπέδου βιωσιμότητας και γενικά για την αξιολόγηση της επιχείρησης προσδιορίζονται οι δείκτες που αναφέρονται και σταθμίζονται οι παραπάνω δείκτες με τους παρακάτω συντελεστές στάθμισης:
1) Κεφαλαιακή επάρκεια 20%
2) Δυναμική δανειακή επιβάρυνση 25%
3) Καθαρή χρηματοροή 15%
4) Ειδική ρευστότητα 10%
5) Χρόνος αποπληρωμής απασχολούμενων κεφαλαίων 15%
6) Δυνατότητα αποπληρωμής των τόκων 15%
Η βαθμολογία κατάταξης είναι από 1 έως 10 με την παρακάτω διαβάθμιση σε ότι αφορά τον επιχειρηματικό κίνδυνο.
0-4: Η επιχείρηση βρίσκεται σε υψηλό κίνδυνο
>4-6: Η επιχείρηση είναι μέσου κινδύνου
>6-10:Η επιχείρηση είναι χαμηλού κινδύνου
Από τις παραπάνω διαβαθμίσεις σε ότι αφορά τη βιωσιμότητα το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στην κατηγορία 0-4 στην οποία έχουμε δύο υποκατηγορίες 0-2 και 2-4. Στην πρώτη επιχειρήσεις χαρακτηρίζονται μη βιώσιμες και δύσκολα ανατρέπεται η κατάσταση.
Οι επιχειρήσεις που εντάσσονται στην κατηγορία 2-4 θα μπορούσαν να προχωρήσουν σε μια διαδικασία εξυγίανσης μέσα στα πλαίσια της λειτουργικής και χρηματοδοτικής αναδιοργάνωσης.
Η αξιολόγηση και κατάταξη των επιχειρήσεων γίνεται με αριθμητικά δεδομένα των επιχειρήσεων χωρίς να εξετάζεται η ποιότητα των στοιχείων (αποθέματα απαιτήσεις) ως προς το βαθμό ρευστοποίησης. Έτσι το θέμα της βιωσιμότητας δεν είμαι μόνο ποσοτικό αλλά και ποιοτικό. Ο έλεγχος της βιωσιμότητας της επιχείρησης μέσω υποβολής στοιχείων σε ηλεκτρονική πλατφόρμα χωρίς δυνατότητα διασταύρωσης ελέγχου των υποβαλλομένων στοιχείων είναι δυνατό να δημιουργήσει ουσιαστικά προβλήματα. Επίσης η εξαίρεση των πολύ μικρών επιχειρήσεων ή επαγγελματιών είναι άδικη ενώ η έλλειψη ουσιαστικής πληροφόρησης μπορεί να αποκατασταθεί με προσαρμογή και υποβολή στοιχείων σε ένα ενιαίο σύστημα.
Σε κάθε περίπτωση το σύστημα αξιολόγησης και προσδιορισμού του επιπέδου της βιωσιμότητας πρέπει να γίνεται σε δύο φάσεις (στάδια). Στην πρώτη φάση (καταρχήν) θα γίνεται ηλεκτρονική αξιολόγηση ενώ στη δεύτερη φάση θα ακολουθεί μελέτη βιωσιμότητας.
Συμπερασματικά οι επιχειρήσεις που χαρακτηρίζονται βιώσιμες θα μπορούν να προχωρήσουν στην αναδιάρθρωση των υποχρεώσεων, ενώ το ποσοστό (%) της απομείωσης (κουρέματος) θα συνδέεται με το δείκτη δυναμικής επιβάρυνσης. Δηλαδή το ύψος του δανείου που θα μπορεί να εξυπηρετήσει μια επιχείρηση θα ισούται με το γινόμενο των λειτουργικών κερδών (E.B.I.T.D.A) με έναν αριθμό ετών που δεν θα μπορεί να ξεπερνάει τα 6 χρόνια. Το υπόλοιπο του δανείου θα απομειώνεται (κουρεύεται).
Παραθέτουμε σχετικό παράδειγμα μιας επιχείρησης
Δάνειο : 2.000.000
E.B.I.T.D.A.: 200.000
Τότε το δάνειο θα γίνει 6*200.000=1.200.000 και θα κουρευτεί κατά 800.000 ή σε ποσοστό 40%.