1.             ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ – ΣΚΟΠΟΣ

Από πολλούς λέγεται και έχει γραφτεί ότι ο ισολογισμός και τα αποτελέσματα χρήσεως αποτελούν μία φωτογραφία της επιχείρησης, την τελευταία ημέρα της οικονομικής χρήσης (31/12 είτε 30/06, ανάλογα πότε κλείνει φορολογικά η οικονομική χρήση). Πολλοί επίσης υποστηρίζουν ότι οι πληροφορίες που μπορούν να αντληθούν από έναν ισολογισμό είναι περιορισμένες, μερικές φορές ανακριβείς και αποκρύπτουν την πραγματική εικόνα.

Στις παραπάνω θέσεις και απόψεις, η απάντησή μας είναι: «ο βασιλιάς είναι γυμνός» και αυτό, επειδή κάτω από το βλέμμα ενός έμπειρου χρηματοοικονομικού αναλυτή, τίποτα δεν είναι κρυπτό. Αυτό σημαίνει ότι οι όποιες διαπιστώσεις που γίνονται και όσες αξιολογικές κρίσεις διατυπώνονται, με βάση το εύρος των πληροφοριών που έχουμε, δεν θα αποκλίνουν από την πραγματικότητα.

Στο άρθρο αυτό αναφερόμαστε αποκλειστικά και μόνο στον ισολογισμό της περιουσιακής κατάστασης της επιχείρησης, και όχι στα αποτελέσματα χρήσεως που συνοδεύουν πάντα τον ισολογισμό της περιουσιακής κατάστασης.

Έτσι, το ενδιαφέρον μας επικεντρώνεται στα περιουσιακά στοιχεία της επιχείρησης και, με βάση αυτόν τον περιορισμό, θα παρουσιάσουμε μία προσέγγιση που μπορεί στην συνέχεια να γίνει ένα ουσιαστικό εργαλείο Διοίκησης για τον επιχειρηματία, κάθε στέλεχος, τον τραπεζικό και κάθε τράπεζα.

 

2.             ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΥ

Ο ισολογισμός της επιχείρησης είναι η χρηματοοικονομική κατάσταση στην οποία παρουσιάζονται τα περιουσιακά στοιχεία της επιχείρησης σε μια δεδομένη χρονική στιγμή. Από χρηματοοικονομικής απόψεως, ο ισολογισμός της επιχείρησης είναι η κατάσταση στην οποία παρουσιάζονται οι επενδύσεις της επιχείρησης και οι πηγές χρηματοδότησης.

Η εξίσωση του ισολογισμού ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ=ΠΑΘΗΤΙΚΟ απορρέει από το διπλογραφικό σύστημα με βάση το οποίο κάθε συναλλαγή της επιχείρησης επηρεάζει ισόποσα τουλάχιστον δύο λογαριασμούς.

Τα βασικά στοιχεία  του ισολογισμού, κατά κατηγορίες λογαριασμών, είναι:

       2.1.   ΠΑΓΙΑ

Στην κατηγορία των παγίων περιουσιακών στοιχείων περιλαμβάνονται τα οικόπεδα, οι κτιριακές εγκαταστάσεις, μηχ/τα, μεταφορικά μέσα και λοιπές ακινητοποιήσεις. Το ύψος των παγίων της επιχείρησης συνδέεται με το μέγεθος των δραστηριοτήτων και ειδικότερα με το κύκλο εργασιών. Συνήθη λάθη που γίνονται στην περίπτωση αυτή είναι οι υπερπαγιοποιήσεις και η απόκτηση στοιχείων, μη λειτουργικών.

 

       2.2.   ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ

Το κυκλοφοριακό ενεργητικό του ισολογισμού περιλαμβάνει μια σειρά περιουσιακών στοιχείων της επιχείρησης τα οποία διαρκώς μεταβάλλονται. Στην κατηγορία αυτή των περιουσιακών στοιχείων περιλαμβάνονται τα αποθέματα, πελάτες, γραμμάτια εισπρακτέα, επιταγές εισπρακτέες και λοιποί χρεώστες. Τα περιουσιακά αυτά στοιχεία πρέπει να έχουν υψηλό βαθμό ρευστοποίησης, διότι συνδέονται με την ρευστότητα και το κεφάλαιο κινήσεως της επιχείρησης. Το ενδιαφέρον μας, στην περίπτωση του κυκλοφοριακού ενεργητικού, επικεντρώνεται κυρίως:

α)  Στο μέσο χρόνο παραμονής των αποθεμάτων και στο ύψος των αποθεμάτων που μένουν ακίνητα.

β)  Στο μέσο χρόνο των ανοικτών υπολοίπων των πελατών και στον μέσο χρόνο μετατροπής αυτών σε επιταγές εισπρακτέες.

γ)     Στο ύψος των επισφαλειών.

 

       2.3.   ΔΙΑΘΕΣΙΜΑ

Στα διαθέσιμα περιλαμβάνονται το ταμείο της επιχείρησης και οι τυχόν τραπεζικοί λογαριασμοί όψεως. Το ενδιαφέρον για το ύψος των διαθεσίμων είναι ποιο είναι το πραγματικό ταμείο της επιχείρησης και ποια είναι η πραγματική σχέση του δανεισμού («καθαρό ταμείο»). Το «καθαρό ταμείο» (net cash) είναι η διαφορά των τραπεζικών υποχρεώσεων με το ύψος των διαθεσίμων. Τις περισσότερες φορές, το καθαρό ταμείο είναι αρνητικό.

 

       2.4.   ΊΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ

Με τον όρο ίδια κεφάλαια νοούμε το σύνολο των κεφαλαίων που ανήκουν στην επιχείρηση. Στην κατηγορία αυτή υπάγονται το μετοχικό κεφάλαιο της επιχείρησης, τα πάσης φύσεως αποθεματικά και το υπόλοιπο εις νέον. Τα Ίδια Κεφάλαια αντιπροσωπεύουν την ΚΑΘΑΡΗ ΘΕΣΗ της επιχείρησης. Όταν το ύψος των Ιδίων Κεφαλαίων μειωθεί στο 50% του Μετοχικού Κεφαλαίου από συσσωρευμένες ζημίες τότε, σύμφωνα με το θεσμικό πλαίσιο της ΕΕ, χαρακτηρίζεται προβληματική επιχείρηση.

 

       2.5.   ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ

Με την ευρεία έννοια του όρου, υποχρεώσεις νοούμε το σύνολο των υποχρεώσεων της επιχείρησης. Στην πράξη και στην παρουσίαση του ισολογισμού γίνεται διάκριση μεταξύ των μακροχρονίων και βραχυχρονίων υποχρεώσεων.

Μακροχρόνιες υποχρεώσεις νοούνται εκείνες οι οποίες θα πληρωθούν τουλάχιστον ένα (1) χρόνο μετά από τη σύνταξη του ισολογισμού.

Βραχυχρόνιες υποχρεώσεις νοούνται οι υποχρεώσεις που θα πληρωθούν από την επιχείρηση μέσα στο επόμενο έτος από τη σύνταξη του ισολογισμού.

Το σύνολο των υποχρεώσεων της επιχείρησης περιλαμβάνει τους λογαριασμούς τραπεζικές υποχρεώσεις, προμηθευτές, πιστωτές, φόροι πληρωτέοι, ασφαλιστικοί οργανισμοί και μισθούς πληρωτέους.

Μεγάλη προσοχή πρέπει να δίνεται στην διάκριση των υποχρεώσεων σε βραχυχρόνιες και μακροχρόνιες, διότι είναι δυνατόν να εξαχθούν λανθασμένα συμπεράσματα, σε ότι αφορά την ρευστότητα και χρηματοδοτική πολιτική της επιχείρησης.

 

3.             Η ΠΡΩΤΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΟΥ ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΥ

Η μελέτη του ισολογισμού μπορεί να γίνει τόσο με την χρηματοοικονομική ανάλυση (ratio analysis), ως και με μία επισκόπηση των χρηματοοικονομικών καταστάσεων.

Η επισκόπηση των ισολογισμών είναι η μελέτη μίας σειράς διαδοχικών ισολογισμών της επιχείρησης, χωρίς αυτοί να επεξεργαστούν σε βάθος. Η επισκόπηση μπορεί να γίνει:

 

α)  Με καταστάσεις «κοινού μεγέθους – ποσοστού οριζόντιας ανάλυσης», στις οποίες τα περιουσιακά στοιχεία τόσο του ενεργητικού όσο και του παθητικού παρουσιάζονται ως ποσοστό του συνόλου του ενεργητικού και του συνόλου του παθητικού. Στο σχετικό πίνακα που ακολουθεί, παρουσιάζεται η κατάσταση κοινού μεγέθους.